Mentre il conclave è in pieno svolgimento e il mondo attende il tradizionale fumo bianco dalla Sistina, l’annuncio dell’Habemus Papam pronunciato dal cardinale protodiacono Dominique Mamberti è sempre più vicino. 

In questo momento di grande aspettativa, è stata stilata una lista unica nel suo genere: i nomi di battesimo dei cardinali elettori declinati in accusativo latino, come da tradizione per l’annuncio ufficiale del nuovo Pontefice. Un lavoro che unisce erudizione e curiosità, offrendo la possibilità di anticipare di qualche secondo l’identità del prossimo Papa. 

Scopriamo insieme il significato di questo annuncio e la lista completa dei nomi. 

Habemus Papam: un annuncio che risuona nei secoli

L’Habemus Papam (“Abbiamo il Papa”) è il solenne proclama con cui il cardinale protodiacono, primo tra i cardinali diaconi, comunica al mondo l’elezione del nuovo Papa al termine del conclave, dopo che questi ha accettato la carica. Pronunciato dalla loggia centrale della Basilica di San Pietro, l’annuncio è seguito dall’apparizione del Pontefice appena eletto, pronto a impartire la sua prima benedizione Urbi et Orbi. 

La formula, recitata in latino, è carica di storia e tradizione

Latino: «Annuntio vobis gaudium magnum: habemus Papam! Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum (nome di battesimo dell’eletto in accusativo latino), Sanctæ Romanæ Ecclesiæ Cardinalem (cognome dell’eletto), qui sibi nomen imposuit (nome pontificale in accusativo o genitivo latino, seguito dall’eventuale numero ordinale).»

Italiano: «Vi annuncio una grande gioia: abbiamo il Papa! L’eminentissimo e reverendissimo signore, signor (nome dell’eletto), cardinale (cognome dell’eletto) di Santa Romana Chiesa, che si è imposto il nome di (nome pontificale, seguito dall’eventuale numero ordinale).» Le parole traggono ispirazione dal Vangelo di Luca (2,10-11), dove l’angelo annuncia ai pastori la nascita del Messia: «Vi annuncio una grande gioia, che sarà di tutto il popolo». 

Nella Vulgata di San Girolamo, il termine usato è evangelizo vobis gaudium magnum, ma la formula dell’Habemus Papam adotta annuntio, un richiamo alle traduzioni latine più antiche. Questo legame con la Scrittura sottolinea la solennità del momento, che segna l’inizio di un nuovo capitolo per la Chiesa universale. La lista dei cardinali elettori in accusativo latino Per prepararsi al fatidico annuncio, ecco la lista completa dei 133 cardinali elettori con i loro nomi di battesimo declinati in accusativo latino, come saranno pronunciati dal protodiacono Mamberti:

Ángel Fernández Artime – Angelum Ferdinandum

Ángel Sixto Rossi – Angelum Sixtum

Adalberto Martínez Flores – Adalbertum

Albert Malcolm Ranjith Patabendige Don – Albertum

Álvaro Leonel Ramazzini Imeri – Alvarum

Américo Manuel Alves Aguiar – Aimericum Emmanuelem

Anders Arborelius – Andream

Angelo De Donatis – Angelum

Antoine Kambanda – Antonium

António Augusto dos Santos Marto – Antonium Augustum

Anthony Poola – Antonium

Arlindo Gomes Furtado – Arlindum

Arthur Roche – Arcthurum

Augusto Paolo Lojudice – Augustum Paulum

Baldassare Reina – Baltassarum

Baselios Cleemis Thottunkal – Basilium Clementium

Berhaneyesus Demerew Souraphiel – Berhaneyesum

Blase Joseph Cupich – Blasium Iosephum

Carlos Aguiar Retes – Carolum

Carlos Castillo Mattasoglio – Carolum

Carlos Osoro Sierra – Carolum

Charles Maung Bo – Carolum

Chibly Langlois – Chiblium

Christophe Pierre – Christophorum

Claudio Gugerotti – Claudium

Cristóbal López Romero – Christophorum

Daniel Fernando Sturla Berhouet – Danihelem Ferdinandum

Daniel Nicholas DiNardo – Danihelem Nicolaum

Désiré Tsarahazana – Desiderium

Dieudonné Nzapalainga – Deodonatum

Domenico Battaglia – Dominicum

Dominique Joseph Mathieu – Dominicum Iosephum

Dominique Mamberti – Dominicum

Emil Paul Tscherrig – Aemilium Paulum

Fabio Baggio – Fabium

Fernando Filoni – Ferdinandum

Fernando Natalio Chomalí Garib – Ferdinandum Natalium

Filipe Neri Ferrão – Philippum

Francis Leo – Franciscum

Francis Xavier Kriengsak Kovithavanij – Franciscum Xaverium

Francesco Montenegro – Franciscum

François-Xavier Bustillo – Franciscum Xaverium

Fridolin Ambongo Besungu – Fridolinum

George Jacob Koovakad – Georgium Iacobum

Gérald Cyprien Lacroix – Geraldum Cyprianum

Gerhard Ludwig Müller – Gerhardum Ludovicum

Giorgio Marengo – Georgium

Giuseppe Betori – Iosephum

Giuseppe Petrocchi – Iosephum

Grzegorz Ryś – Gregorium

Ignace Bessi Dogbo – Ignatium

Ignatius Suharyo Hardjoatmodjo – Ignatium

Jaime Spengler – Iacobum

James Michael Harvey – Iacobum Michaelem

Jean-Claude Hollerich – Ioannem Claudium

Jean-Marc Aveline – Ioannem Marcum

Jean-Paul Vesco – Ioannem Paulum

Jean-Pierre Kutwa – Ioannem Petrum

João Braz de Aviz – Ioannem

John Atcherley Dew – Ioannem

John Ribat – Ioannem

José Cobo Cano – Iosephum

José Francisco Robles Ortega – Iosephum Franciscum

José Fuerte Advincula – Iosephum

José Tolentino Calaça de Mendonça – Iosephum

Joseph Coutts – Iosephum

Joseph William Tobin – Iosephum Guilielmum

Josip Bozanić – Iosephum

Jozef De Kesel – Iosephum

Juan de la Caridad García Rodríguez – Ioannem

Juan José Omella Omella – Ioannem Iosephum

Kazimierz Nycz – Casimirum

Kevin Joseph Farrell – Coemgenum Iosephum

Konrad Krajewski – Conradum

Kurt Koch – Conradum

Ladislav Német – Ladislaum

Lazarus You Heung-sik – Lazarum

Leonardo Ulrich Steiner – Lionardum

Leopoldo José Brenes Solórzano – Leopoldum Iosephum

Louis Raphaël I Sako – Aloisium

Luis Antonio Tagle – Aloisium Antonium

Luis Gerardo Cabrera Herrera – Aloisium

Luis José Rueda Aparicio – Aloisium Iosephum

Manuel José Macário do Nascimento Clemente – Emmanuelem Iosephum

Marcello Semeraro – Marcellum

Mario Aurelio Poli – Marium

Mario Grech – Marium

Mario Zenari – Marium

Matteo Maria Zuppi – Matthaeum

Mauro Gambetti – Maurum

Michael Czerny – Michaelem

Mykola Byčok – Nicolaum

Odilo Pedro Scherer – Odilium Petrum

Orani João Tempesta – Oranium Ioannem

Oscar Cantoni – Anscarium

Pablo Virgilio Siongco David – Paulum Virgilium

Paulo Cezar Costa – Paulum Caesarem

Péter Erdő – Petrum

Peter Ebere Okpaleke – Petrum

Peter Kodwo Appiah Turkson – Petrum

Philippe Barbarin – Philippum

Philippe Nakellentuba Ouédraogo – Philippum

Philippe Radcliffe – Philippum

Pierbattista Pizzaballa – Petrum Baptistam

Pietro Parolin – Petrum

Protase Rugambwa – Protasium

Rainer Maria Woelki – Rainerum

Raymond Leo Burke – Ragemundum Leonem

Reinhard Marx – Rainhardum

Robert Francis Prevost – Robertum Franciscum

Robert Sarah – Robertum

Robert Walter McElroy – Robertum

Roberto Repole – Robertum

Rolandas Makrickas – Rodelandum

Sebastian Francis – Sebastianum

Sérgio da Rocha – Sergium

Soane Patita Paini Mafi – Ioannem

Stanisław Ryłko – Stanislaum

Stephen Ameyu Martin Mulla – Stephanum

Stephen Brislin – Stephanum

Stephen Chow Sau-yan – Stephanum

Tarcisius Isao Kikuchi – Tarcisium

Thomas Aquino Manyo Maeda – Thomasum Aquinum

Thomas Christopher Collins – Thomasum Christophorum

Timothy Dolan – Timotheum

Vicente Bokalic Iglic – Vincentium

Vincent Nichols – Vincentium

Vinko Puljić – Vincentium

Virgílio do Carmo da Silva – Virgilium

Víctor Manuel Fernández – Victorium Emmanuelem

Willem Jacobus Eijk – Guilielmum Iacobum

Wilton Daniel Gregory – Viltonum Danielem

William Goh Seng Chye – Guilielmum

Tra tradizione e attesa

Questa lista non è solo un esercizio di latinistica, ma un omaggio alla tradizione della Chiesa, che da secoli utilizza il latino per i suoi momenti più solenni. Quando il cardinale Mamberti, o Mario Zaneri in caso di elezione del francese, annuncerà il nuovo Papa, il nome in accusativo latino risuonerà nella piazza gremita, e questa lista potrebbe aiutare i più attenti a cogliere subito l’identità del Pontefice. In un’era di tecnologia e instant news, questo richiamo al passato rappresenta un ponte tra la Roma eterna e il futuro della Chiesa.

Mentre il conclave del 2025 si avvicina al suo momento culminante, il mondo cattolico e non solo guarda a San Pietro con speranza. Che il nuovo Papa, chiunque egli sia, possa guidare la Chiesa con saggezza, carità e coraggio in questi tempi complessi. Restiamo in attesa del fumo bianco e del tanto atteso Habemus Papam!